امام خمینی و خانواده

احترام به همسر:
به واقع احترام متقابل، اکسیری است که زندگی خانوادگی را به کانون سعادت و کامیابی مبدل می سازد.اگر ارتباط همسران و رفتار و گفتار آنان با احترام و تکریم باشد، بهترین آموزشگاه ادب در خانه، این دنیای کوچک، ایجاد خواهد شد و در این آموزشگاه، فرزندان و انسان‎های فردا آموزش خواهند دید. احترام امام به همسرشان چنان مشهود بود که همه اهل خانه به گونه‎ای صحنه‎هایی از آن را ترسیم کرده و در مورد رفتار کریمانه و احترام‎آمیز امام بسیار سخن گفته‎اند؛ از جمله دختر امام می گوید:
احترام به همسر
همسر امام که سال ها در سایه این آفتاب جهانی می زیسته و صندوقچه ای از خاطرات و حوادث تلخ و شیرین زندگی امام را در سینه دارد؛ درباره رفتار امام می گوید:
“حضرت امام به من خیلی احترام می‎گذاشتند و خیلی اهمیت می‎دادند. هیچ حرف بد یا زشتی به من نمی زدند… امام حتی دراوج عصبانیت هزگز بی احترامی و اسائه ادب نمی‎کردند. همیشه در اتاق جای بهتر را به من تعارف می کردند.”
به واقع احترام متقابل، اکسیری است که زندگی خانوادگی را به کانون سعادت و کامیابی مبدل می سازد.اگر ارتباط همسران و رفتار و گفتار آنان با احترام و تکریم باشد، بهترین آموزشگاه ادب در خانه، این دنیای کوچک، ایجاد خواهد شد و در این آموزشگاه، فرزندان و انسان‎های فردا آموزش خواهند دید. احترام امام به همسرشان چنان مشهود بود که همه اهل خانه به گونه‎ای صحنه‎هایی از آن را ترسیم کرده و در مورد رفتار کریمانه و احترام‎آمیز امام بسیار سخن گفته‎اند؛ از جمله دختر امام می گوید:
” برخورد حضرت امام با همسرشان در عین صمیمت و محبت بسیار محترمانه بود. در تمام مسائل شخصی و خانوادگی نظر خانم محترم بود و ایشان هیچ گونه دخالتی در امور داخلی منزل نداشتند.”
احترام به سلیقه های یکدیگر یکی از بهترین شیوه های ایجاد تفاهم در خانواده هاست. امام در زندگی خود از این اخلاق نیکو بسیار استفاده می کردند. در احادیث و روایات نورانی ائمه (ع) نیز بحث اکرام و احترام به همسر به عنوان یک اصل اساسی برای استحکام روابط خانوادگی مطرح شده است. امام صادق(ع) در این زمینه می فرماید:
“مَن اَتَّخَذَ اِمرأة فـَلیَکرمَها. هر کس زنی بگیرد، باید او را احترام کند.
و نیز پیامبر گرامی اسلامی می فرماید:
“… اخذتموهنّ علی امانات الله …، شماها زنان را به عنوان امانات الهی گرفتید.”
پیامبر می‎فرماید:” آن قدر جبرئیل سفارش زنان را نمود، تا آن‎جا که گمان کردم برای شوهر جایز نیست به زنش اف بگوید”.
احترام زن در اسلام به گونه‎ای تأکیدی مطرح شده است.
” زن از نظر اسلام میهمان محترمی است که از جنبه احترام، میهمان است و از جهت دخالت در امور زندگی، شریک صاحب خانه ( شوهر) و از نظر امور داخلی، مدیر و سرپرست است.”
در مورد مصادیق روایات ذکر شده با تأملی کوتاه در زندگانی امام می بینیم چگونه این احادیث شریف مورد توجه قرار گرفته و تطبیق با عترت، زندگی ایشان را نورانی کرده است. همسر امام آن گاه که از احترام امام به خود سخن می گوید، بیان می کند:
” تا من نمی آمدم سرسفره، خوردن غذا را شروع نمی کردند. به بچه ها هم می گفتند، صبر کنید تا خانم بیاید.”
در همین زمینه دختر بزرگ ایشان می گوید:” اگر بگویم که در طول شصت سال زندگی، زودتر از خانم دستشان توی سفره نرفت، دروغ نگفته ام. اگر بگویم کوچک ترین توقعی از ایشان نداشتند، دروغ نگفته ام. حتی می توانم بگویم در طول شصت سال زندگی هیچ وقت یک لیوان آب هم از خانم نخواستند.”
احترام فراوانی که امام برای همسر خویش قائل بودند، جزء روش و منش زندگی ایشان شده بود، به گونه ای که حتی در تبعید، آن جا که همسرشان همراه ایشان نبود، همواره نسبت به وضع خانواده دغدغه خاطر داشتند. این مطلب را از نامه های آن بزرگوار به فرزندانش می توان دریافت. امام در نامه هایی به فرزند بزرگوارش، مصطفی، از ترکیه (بورسا) چنین می نویسد:
” لازم به تذکر نیست که باید با مادر و متعلقین با کمال مهربانی و عطوفت رفتار نمایید، مخصوصاً خدمت کنید به مادر که رضای خدای تعالی در آن است.”
میزان علاقه امام به خانواده و به ویژه همسر بزرگوارشان، در نامه‎ها و سخنان و پندهایی که به فرزندان خویش داشته‎اند، کاملاً مشخص و مشهود است.
علاقه امام به همسرشان تا آن جاست که همسر ایشان می گوید:
” احترام مرا نگه می‎داشتند و حتی حاضر نبودند که من در خانه کار کنم. همیشه می‎گفتند: جارو نکن. و اگرمی‎خواستم لب حوض روسری بچه را بشویم، می‎آمدند و می‎گفتند: بلند شو، تو نباید بشویی. من پشت سرایشان اتاق را جارو می‎کردم… یک روز وقتی ناهار تمام شد من نشستم لب حوض تا ظرف ها را بشویم. ایشان همین که دیدند من دارم ظرف ها را می شویم، به فریده، یکی از دخترها که در منزل ما بود، گفتند: فریده! بدو، خانم دارد ظرف می شوید حتی وقتی وارد اتاق می شدم، به من نمی‎گفتند که در را پشت سرم ببندم.”
با توجه به تعالیم و دستورهای دین مبین اسلام در روایات و آیات، انجام امور خانه و به عبارت دیگر خانه‎داری، جزء وظایف واجب زن به شمار نمی‎آید؛ حتی شیردادن به فرزند نیز بر زنان واجب نیست. انجام کارهای مربوط به خانه از سوی زن جنبه احسان و لطف دارد. اگر متون روایی را بررسی کنیم، می بینیم خدمت زن در خانه مستحب است. چنان که در”وسایل الشیعه” بابی به عنوان ” باب استحباب خدمة المراة زوجها فی البّیت” وجود دارد. در این باب می خوانیم:” زن صالحه از هزار مرد غیر صالح بهتراست و هر زنی به مدت هفت روز در خانه به همسرش خدمت کند، خدا هفت در از درهای جهنم را بر او ببندد و هشت در از درهای بهشت را بر او بگشاید و او از هر دری که خواست، وارد شود”، پس گر چه امور خانه وظیفه زن نیست، ولی به قصد تقرب به خداوند متعال، وی در انجام آنها باید کوشا بوده، با اخلاص، به امر خانه داری بپردازد.
در همین کتاب شریف آمده است:
” اگر بانویی با ظرف آبی همسرش را سیراب کند، به اندازه عبادت یک سال که روزها روزه باشد و شب ها در حال عبادت، به او خیر عطا می شود.”
اکنون که دانستیم اسلام در مورد”زن” و وظایف او چه دیدگاهی دارد، به سیره عملی حضرت امام بر می گردیم و مصداق بارز برخورد دینی و اسلامی را بررسی می کنیم.
حضرت امام هرگز از همسر خویش توقعی نداشتند و انجام امور منزل را جزء وظایف ایشان نمی‎دانستند و حتی از انجام برخی از امور خانه توسط همسر خود ممانعت کرده، به فرزندان خویش متذکر می‎شدند، کارها را انجام دهند.
یکی از فرزندان امام می گوید: ” اگر روزی خانم غذا را تهیه می‎کردند، هر چقدر هم که بد می‎شد، کسی حق اعتراض نداشت و امام از آن غذا تعریف می‎کردند. خانم اگر کاری در خانه انجام می‎دادند، حتی اگر استکانی را جا به جا می‎کردند و ما نشسته بودیم، امام با ناراحتی به ما می‎گفتند: شما نشسته‎اید و خانم کار می‎کنند!”.
یکی از نتایج مهم و ارزشمند احترام به دیگران، آموزش و تعلیم اخلاق نیکو به دیگران و به ویژه کودکان است. آن گاه که مرد در خانه به عنوان همسری وظیفه شناس همواره همسر خود را مورد احترام قرار داده، در مقابل فرزندان از زحمات وی سپاسگزاری کند و نیز زن، مقام همسر را در نظر داشته، با او محترمانه و مهربانانه برخورد کند، فرزندان آن ها نیز، این سجیه اخلاقی را در زندگی خویش خواهند داشت.
در سخنان فرزندان امام اثر شگرف احترام و تکریم بسیار واضح و بارز است. فرزند امام می گوید:” اگر ما دو سه نفری با هم نزد امام می رفتیم و صحبت می کردیم امام می‎فرمودند:
چرا این جا نشسته‎اید و مادرتان در آن حیاط تنهاست؟ بروید پهلوی مادرتان صحبت کنید”.
ابراز علاقه و محبت به همسر که نماد بارز آن در احترام به او ظهور می‎کند، فرزندان را نسبت به عظمت مادر آگاه کرده، آنان نیز برخوردی کریمانه و محترمانه خواهند داشت. فرزند امام در جای دیگر می‎گوید:” ( امام ) همیشه خیلی به خانم احترام می گذاشتند و خیلی به ایشان اظهار محبت و علاقه می‎کردند و مقید بودند این اظهار محبت و علاقه را جلوی ما فرزندان علنی کنند.”
یکی دیگر از فرزندان امام می‎گوید:
” یک روز من ایستاده بودم و دخترهایم نشسته بودند. ایشان ( امام) با ناراحتی گفتند:
بلند شوید، بروید، مادر شما جلوی شما ایستاده، چرا شما نشسته‎اید، بلند شوید از جایتان!”

احترام به مادر درمبانی دینی ما بسیار مهم شمرده شده و بر آن تأکید فراوان شده است؛ به همین دلیل پیشوایان دینی و رهبران مذهبی ما این نکات را در زندگی خود رعایت می کردند. بر ماست که به عنوان پیروان آنها دنباله روی شیوه و منش آنها باشیم و رفتار آنها را سرلوحه‎ی زندگی خود قرار دهیم.

//motaharfamily//

جایگاه انسان

در دیدگاه امام خمینى ، انسان ـ به عنوان موضوع تربیت ـ از جایگاهى بس والا برخوردار است و با تعابیرى زیبا و استوار مورد تمجید قرار گرفته است .

مانند:

انـسـان خـلیفه خداست بر خلق او و بر صورت الهى آفریده شده است ، متصرف در بلاد خداست وخـلعـت هـاى اسـمـاء و صـفات خداوندى را در بر کرده است ودر گنجینه هاى ملک و ملکوت او نفوذ کـرده اسـت . روحـش از حـضـرت الهـیـه بر او دمیده شده ؛ ظاهرش نسخه اى است از ملک و ملکوت و باطنش گنجینه هاى خداى لایموت .

خانواده

کانون خانواده ، نخستین و مؤ ثرترین مرکز تربیتى است و آن اندازه که کودک از محیط خانه و اعـضـاى خـانـواده تـاءثیر مى پذیرد به ندرت از جاهاى دیگر اثر مى پذیرد و مى توان گفت شـخـصـیـت آیـنـده فـرد و بـه تـعـبـیـر قـرآن (شـاکـله ) افـراد، در خـانـواده شکل مى گیرد و بخصوص پدر ومادر نقش اول را در تکوین شخصیت و تربیت فرد ایفا مى کنند.

الهى بودن تعلیم و تربیت

یکى از اسماى حُسناى الهى ، اسم شریف (رب العالمین ) است و خداوند، تربیت کمترین موجود تـا عـالى تـریـن مـخـلوق هـسـتـى را خود به عهده دارد، چنان که نخستین معلم هستى نیز ذات مقدس احـدیـّت اسـت امـا در بـرخـى مـوارد تـعلیم و تربیت الهى به طور مستقیم انجام مى گیرد، مانند تعلیم وتربیت پیامبران و در بیشتر موارد به طور غیر مستقیم صورت مى پذیرد.

امـام خـمـیـنـى (ره ) تـعـلیـم و تـربـیـت حـقـیـقى و واقعى را منحصر در نوع الهى آن مى داند و مى فرماید:

تـنـهـا راه تـربیت و تعلیم ، راهى است که از ناحیه وحى و مربى همه عالم ، رب العالمین ... از نـاحـیه حق تعالى ارائه مى شود و آن تهذیبى است که با تربیت الهى به وسیله انبیا، مردم آن تربیت را مى شوند و آن علمى است که به وسیله انبیاء بر بشر عرضه مى شود و آن علمى است که انسان را به کمال مطلوب خودش مى رساند. 63

از دیـدگـاه امـام ، هر کسى در مکتب انبیا دانش نیاموزد و تحت تربیت الهى قرار نگیرد، بى سواد اسـت و گـمـراه ، گر چه علومى را نیز آموخته باشد یا ادعاى تهذیب و تربیت نیز بکند.

ایشان با طرح آیه 257 سوره بقره مى فرماید:

دو گروهند مردم ؛ یک گروه مؤ من هستند که تحت تربیت انبیاء واقع شده اند، به واسطه تربیت انـبـیـا از هـمـه ظـلمـت ها و از همه گرفتارى ها و از همه تاریکى ها خارج شدند آنها، به واسطه تـعـلیـمـات انـبیا وارد شدند در نور، در کمال مطلق ... [گروه دوم ] آنهایى که کافر هستند،آنها اولیـاءشـان خـدا نـیـسـت و طـاغـوت است وطاغوت ، کفار را از نور خارج مى کند و به همه ظلمت ها واصل مى کند.

معیار مؤ من و غیر مؤ من به حسب این آیه شریفه این است ؛ مؤ من حقیقى آن طور تبعیت از انـبـیـا کرده است و آن طور تحت تربیت انبیا واقع شده است که از همه ظلمت ها و از همه نقص ها بـیـرون آمـده اسـت و بـه نـور رسـیـده اسـت ومـربـى او و ولى او هم خداى تبارک وتعالى است و مربیان به واسطه هم انبیا هستند، یعنى اینها تربیت شده هاى خدا هستند و آمده اند که ماها را، همه بـشـر را تربیت کنند و اگر چنانچه ما در تحت تربیت آنها واقع بشویم ، از آن علومى که آنها بـراى بـشـر آورده اند ما استفاده کنیم و از آن تعلیماتى که کرده اند، ما بهره برداریم ، ما در صـراط مـسـتقیم واقع مى شویم و هدایت به نور مى شویم ، هدایت به خداى تبارک و تعالى مى شویم که آن نور مطلق است .

اصول و روش هاى اخلاقى ، تربیتى امام (ره )

بـا نـگاهى اجمالى به انقلاب عظیم و پرشکوه اسلامى و رهبرى داهیانه و منحصر به فرد آن و تـحول عمیقى که در دل و جان و اندیشه میلیون ها انسان ایجاد کرد، بدون کمترین تردید باید گـفـت ؛ امـام راحل (ره ) بزرگ ترین مربى بشر در عصر حاضر است . امام با اسلوبى خاص و روشـى بـدیـع و پـشـتکار و جدّیتى تمام ، نخست به گسترش و تحکیم اندیشه ناب توحیدى و مـعـارف بلند اسلامى پرداخت و دل و اندیشه ها را متوجه اسلام ناب محمدى (ص ) ساخت ، مردم را بـر مـحـور خدا متحد کرد و بدین ترتیب زمینه هاى پیدایش و پویش انقلاب را فراهم آورد. سپس با سرنگونى حکومت منحوس طاغوت ، عالى ترین و صحیح ترین نظام حکومتى را بنیان نهاد و از آن پس در همه زمینه ها به تقویت و تحکیم ارزش هاى اخلاقى و نیز تربیت امت اقدام کرد.

با جراءت مى توان گفت که امام در کار و مسؤ ولیتى که به عهده گرفت ، استادى ماهر و معلمى دلسـوز و دردآشـنا بود و خمیرمایه علمى کار را نیز در سنین جوانى کسب کرده بود وآگاهانه و پـرنـشاط وارد این میدان شد و اصول و روش هاى سنجیده و مشخصى را محور کار خویش قرار داد تـا بـه آرزو و آرمـان والاى خـود نـایـل گـشـت . در ایـن فصل به بررسى این اصول و روش ها مى پردازیم .

راه امام ، راه قرآن

امـام راحل پیش از آنکه یک رهبر، سیاستمدار، مرجع و معلم و مربى باشد، یک مسلمان واقعى بود. آن انسان فرزانه ، اسلام را بر سراسر زندگى فردى و اجتماعى خویش حاکم کرده بود و همه هـمّ و غـمّ خـود را نـیـز در فهم و عمل به آن دین جاوید و انتشار و ترویج معارف حیاتبخش آن به کار برد و لحظه اى از این آرمان والا غفلت نکرد.

بـنـابـرایـن کـلیـه اصـول و روش هـا و خـط مـشـى هـاى امـام از جـمـله اصـول و روش هـاى تـربیتى آن عارف فرزانه برگرفته از معارف ارزشمند اسلام و سیره و روش پیشوایان معصوم آن بود. در اینجا بهتر است نخست خط مشى کلى قرآن را در مورد تربیت و تهذیب نفوس به اختصار بیان کنیم .

براى تهذیب و خودسازى انسان ، از دیر باز سه روش از سوى حکیمان و بزرگان مطرح شده است :

1 ـ روش حـکـیـمـان یـونان

این روش بر مبناى مصالح دنیوى و مقبولیت نزد مردم بنا شده است . به این معنا که هر کارى که در نظر مردم خوب است باید آن را انجام داد تا پیش مردم ، بزرگ و محترم شد یا اگر فلان عمل ، فوائدى در دنیا دارد باید آن را انجام داد.

مـبـنـاى ایـن روش ،(خـوبـى و بدى ) در نظر مردم است و ملاک اخلاق و صفات خوب ، داشتن نفع مـادى اسـت .

طـرفـداران ایـن روش مى کوشند تا صفاتى را که ضرر مادى دارد یا در نظر مردم خوب نیست از خود دور کنند و صفاتى را که سودآور است و مردم آن را مى پسندند در خود ایجاد و تقویت کنند.

2 ـ روش پـیـامبران

مبناى مکتب اخلاقى پیامبران الهى ، پاداش و جزاى اخروى است . پیروان این مـکـتـب ، بـه ایـن انـگـیـزه در صـدد کـسـب فـضـایـل اخـلاقـى بـر مى آیند که پیامبران الهى ، در قبال اعمال خوب و رفتار و صفات زیبا وعده بهشت داده اند:

(إِنَّ اللّ هَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اءَنْفُسَهُمْ وَاءَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ...) 45

خداوند، جان و مال مؤ منان را در ازاى بهشت مى خرد.

بگو: آیا جز الله پروردگارى بطلبم در حالى که او پروردگار همه چیز است ؟!

واژه (ربّ) بـه مـعـنـاى پـرورش دهـنـده دربـاره همه موجودات صادق است .اما در حیطه تعلیم و تـربـیـت مـصـطـلح ، تـربـیـت انسان مدّ نظر است وهر گاه تربیت به طور مطلق مطرح مى شود. منظور تربیت انسان است . همین طور در این نوشتار.

5 ـ هدف تربیت

چـنـان که یاد شد، همه مکاتب بشرى بر اهمیت و ضرورت تربیت انسان ، اتفاق نظر دارند ولى هـدف تـربـیـت در همه آنها یکسان نیست ، بلکه به تعداد جهان بینى هاى موجود، اهداف نیز متعدد مـى گـردد؛ زیـرا اصـول و مـبـانى حاکم بر مکاتب ، گوناگون است و هر یک از آنها بر اساس جـهـان بـیـنـى خـود، نـظـام تـربـیـتـى دلخـواه را بـنـا مـى نـهـنـد و اهـداف خـاصـى را نـیـز دنبال مى کنند.

در نظام تربیتى اسلام ، اهداف کوتاه مدت ، میانى و عالى وجود دارد که جملگى زمـیـنـه سـاز تـحقق هدف نهایى یا غایى تربیت اند که حرکت انسان در صراط مستقیم الهى و در نـهـایـت رسیدن به جایگاه رفیع (قرب الى الله ) است . معلم بزرگ اخلاق اسلامى ، حضرت امام خمینى (ره ) در این باره مى فرماید:

غـایـت تـربـیـت ، حـرکـت در صـراط مـسـتـقـیـم اسـت و مـنـتـهـى الیـه ایـن صـراط مـسـتـقـیـم ، کـمـال مـطـلق اسـت ، الله اسـت . دعـوت شـده اسـت کـه ما تحت تربیت انبیا برویم و تحت تربیت بزرگان از اولیا واقع بشویم تا آنها ما را هدایت کنند به راه مستقیم ....15

آن امام عظیم الشاءن نیز از بزرگان و اولیاى الهى و نعمت عظیمى بود که در قرن حاضر به امـّت اسـلامـى از جـانـب خـداونـد هـدیـه شـد و در صـحـنـه عـلم و عمل بر اقران خویش فائق آمد و ملیون ها انسان مستعد را تعلیم داد و تربیت کرد. به گونه اى که بزرگ ترین انقلاب دینى را پس از صدر اسلام ، آفرید. از این رو جا دارد به گوشه اى از هـمـّت والاى او و مـعـجـزه اى کـه در دنیاى بى معنویت امروز آفریده ، نظر بیفکنیم تا بیش از پـیـش از پـرتـو پـرفـروغ آن مـشـعـل هـدایـت و مـصـبـاح تـهـذیـب و مـعـنـویـت ، چـراغـى در دل و روح خـویش برافروزیم تا در همه عمر در صراط مستقیمى که نشانمان داد ـ و آن چیزى جز اسلام ناب محمدى (ص ) نبود ـ حرکت کنیم .

مبانى و دیدگاه هاى اخلاقى ،تربیتى امام خمینى (ره )

امـام خـمـیـنـى (ره ) فقیهى اصولى ، فیلسوفى عارف ، مفسّرى نکته سنج ، سیاستمدارى مؤ من و آگـاه ، مـرجـعـى شـجـاع و بـا تـقـوا، عـالمـى عـامـل و... در یـک کـلام ، مـظـهـر کـامـل اسـلام نـاب مـحـمـدى (ص ) بـود کـه بـا تـمـام وجـود خـویـش آن را دریـافـت و بـدان عـمـل کـرد و مـنـادى و مـبـلّغ و مـجـرى آن شـد. بـنـابـرایـن مـى تـوان گـفـت ؛ عـقـیـده ، انـدیـشـه و عمل امام ، در هر زمینه اى ـ از جمله تعلیم و تربیت ـ همان نظر اسلام واقعى بود و آنچه از افکار و گفتار و کردار آن مربى بزرگ مى تراوید، همان تعالیم روح بخش و انسان ساز اسلام بود کـه تـوسـط یـکـى از تـربـیـت یافتگان آن دین جاوید، بیان مى شد.

به عبارت دیگر، مبانى و منابع دیدگاه هاى امام راحل ، در هر زمینه اى ، قرآن و روایات معصومین علیهم السلام ، خرد ناب و عـلوم و انـدیـشـه هـاى خـالص بشرى بود و آن عالم فرزانه ، با خمیر مایه دینى و دستمایه علمى و ذهنى نقاد و اندیشه اى آزاد وارد دنیاى علم و سیاست و اخلاق و تربیت شد و در ربع قرن تـوانـسـت مـلّتـى مـتـدیـن ،شـجـاع ، آزاده ، مـسـتـقـل و بـا اراده تـربـیـت کـنـد کـه خـود بـهـتـریـن دلیـل بـر موفقیت دیدگاه آن راد مرد الهى در صحنه تعلیم وتربیت است . اینک دورنمایى از آن حقایق ناب با قلمى هر چند ناتوان در این سطور بیان مى شود.

1 ـ جایگاه انسان

در دیدگاه امام خمینى ، انسان ـ به عنوان موضوع تربیت ـ از جایگاهى بس والا برخوردار است و با تعابیرى زیبا و استوار مورد تمجید قرار گرفته است .

مانند:

انـسـان خـلیفه خداست بر خلق او و بر صورت الهى آفریده شده است ، متصرف در بلاد خداست وخـلعـت هـاى اسـمـاء و صـفات خداوندى را در بر کرده است ودر گنجینه هاى ملک و ملکوت او نفوذ کـرده اسـت . روحـش از حـضـرت الهـیـه بر او دمیده شده ؛ ظاهرش نسخه اى است از ملک و ملکوت و باطنش گنجینه هاى خداى لایموت .16