اصول و روش هاى اخلاقى ، تربیتى امام (ره )

بـا نـگاهى اجمالى به انقلاب عظیم و پرشکوه اسلامى و رهبرى داهیانه و منحصر به فرد آن و تـحول عمیقى که در دل و جان و اندیشه میلیون ها انسان ایجاد کرد، بدون کمترین تردید باید گـفـت ؛ امـام راحل (ره ) بزرگ ترین مربى بشر در عصر حاضر است . امام با اسلوبى خاص و روشـى بـدیـع و پـشـتکار و جدّیتى تمام ، نخست به گسترش و تحکیم اندیشه ناب توحیدى و مـعـارف بلند اسلامى پرداخت و دل و اندیشه ها را متوجه اسلام ناب محمدى (ص ) ساخت ، مردم را بـر مـحـور خدا متحد کرد و بدین ترتیب زمینه هاى پیدایش و پویش انقلاب را فراهم آورد. سپس با سرنگونى حکومت منحوس طاغوت ، عالى ترین و صحیح ترین نظام حکومتى را بنیان نهاد و از آن پس در همه زمینه ها به تقویت و تحکیم ارزش هاى اخلاقى و نیز تربیت امت اقدام کرد.

با جراءت مى توان گفت که امام در کار و مسؤ ولیتى که به عهده گرفت ، استادى ماهر و معلمى دلسـوز و دردآشـنا بود و خمیرمایه علمى کار را نیز در سنین جوانى کسب کرده بود وآگاهانه و پـرنـشاط وارد این میدان شد و اصول و روش هاى سنجیده و مشخصى را محور کار خویش قرار داد تـا بـه آرزو و آرمـان والاى خـود نـایـل گـشـت . در ایـن فصل به بررسى این اصول و روش ها مى پردازیم .

راه امام ، راه قرآن

امـام راحل پیش از آنکه یک رهبر، سیاستمدار، مرجع و معلم و مربى باشد، یک مسلمان واقعى بود. آن انسان فرزانه ، اسلام را بر سراسر زندگى فردى و اجتماعى خویش حاکم کرده بود و همه هـمّ و غـمّ خـود را نـیـز در فهم و عمل به آن دین جاوید و انتشار و ترویج معارف حیاتبخش آن به کار برد و لحظه اى از این آرمان والا غفلت نکرد.

بـنـابـرایـن کـلیـه اصـول و روش هـا و خـط مـشـى هـاى امـام از جـمـله اصـول و روش هـاى تـربیتى آن عارف فرزانه برگرفته از معارف ارزشمند اسلام و سیره و روش پیشوایان معصوم آن بود. در اینجا بهتر است نخست خط مشى کلى قرآن را در مورد تربیت و تهذیب نفوس به اختصار بیان کنیم .

براى تهذیب و خودسازى انسان ، از دیر باز سه روش از سوى حکیمان و بزرگان مطرح شده است :

1 ـ روش حـکـیـمـان یـونان

این روش بر مبناى مصالح دنیوى و مقبولیت نزد مردم بنا شده است . به این معنا که هر کارى که در نظر مردم خوب است باید آن را انجام داد تا پیش مردم ، بزرگ و محترم شد یا اگر فلان عمل ، فوائدى در دنیا دارد باید آن را انجام داد.

مـبـنـاى ایـن روش ،(خـوبـى و بدى ) در نظر مردم است و ملاک اخلاق و صفات خوب ، داشتن نفع مـادى اسـت .

طـرفـداران ایـن روش مى کوشند تا صفاتى را که ضرر مادى دارد یا در نظر مردم خوب نیست از خود دور کنند و صفاتى را که سودآور است و مردم آن را مى پسندند در خود ایجاد و تقویت کنند.

2 ـ روش پـیـامبران

مبناى مکتب اخلاقى پیامبران الهى ، پاداش و جزاى اخروى است . پیروان این مـکـتـب ، بـه ایـن انـگـیـزه در صـدد کـسـب فـضـایـل اخـلاقـى بـر مى آیند که پیامبران الهى ، در قبال اعمال خوب و رفتار و صفات زیبا وعده بهشت داده اند:

(إِنَّ اللّ هَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اءَنْفُسَهُمْ وَاءَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ...) 45

خداوند، جان و مال مؤ منان را در ازاى بهشت مى خرد.